بررسی معناشناختی باهم‌آیی واژگانی در شعر زهیر بن أبی سلمی

شعر زهیر بن أبی سلمی، شاعر عرب پیش از اسلام، در کنار مضامین حکمی، از انسجام واژگانی برجسته‌ای برخوردار است. با تأمل در شعر وی درمی‌یابیم که باهم‌آیی در سطح واژگان به انسجام واژگانی در دیوان شاعر انجامیده و نقش مهمی در مضمون‌پردازی و استواری ترکیب‌ها و تعبیرهای ادبی ایفا نموده‌است. اصطلاح باهم‌آیی واژگانی بیانگر روندی است که طی آن یک واژه با واژه یا واژگان دیگری با هم به کار می‌روند. این موضوع از موضوعات مهم و تعیین‌کننده در معناشناسی به شمار می‌آید و نقش برجسته‌ای در کشف دلالت ترکیب‌ها و الفاظ بازی می‌کند. این پدیده، همچنین از زیبایی و درهم‌تنیدگی زبان، دقت و چیره‌دستی شاعر در گزینش واژگان و چینش آنها در یک بافت بدیع زبانی پرده برمی‌دارد. این مقاله با به‌کارگیری روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی باهم‌آیی‌های واژگانی در شعر زهیر می‌پردازد و در پی شناسایی انواع باهم‌آیی‌های واژگانی به‌کارگرفته‌شده در شعر وی و تبیین نقشی است که این پدیدة زبانی در مشخص‌نمودن معنای واژگان و ترکیب‌ها و در درک عمیق شعر دارد. همچنین پژوهش حاضر به دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش است که باهم‌آیی‌های واژگانی در دیوان زهیر بیشتر به چه حوزه‌هایی از معنا اختصاص دارد؟ نتایج نشان داد که باهم‌آیی‌های واژگانی دیوان شاعر به دو صورت اسمی و فعلی است، در انواع مختلفی به کار گرفته شده‌است، و حوزة معنایی جنگ بیشترین باهم‌آیی را به خود اختصاص داده‌است.